İslam Düşünce Tarihinde Mezhepler
TANITIM
Mezhep, insanların yaşadıklrı sosyal çevrede sinin ana kaynaklarını anlama ve uygulamada ortaya çıkan farklılıkların kurumlaştığı dini gruptur.
Mezhepler, bir dinin mensupları için alt kimlik ifadeleridir. Mezhepler beşeri nitelikli oluşumlardır; din ile özdeştirilemezler. Mezhebi farklılıklar
1-Mutlaklık iddiasında bulunmadıkça;
2-Kendilerini İslam’ın temsizlcisi olarak görmedikçe;
3-kendilerinin dışındakileri öteki olarak algılamadıkça; birer zenginlik olarak kabul edilir.
Farklı mezhepleri, tarikatları, cemaatler;hak-batıl, doğru-yanlış, sapık-bidat vb. Sınıflandırmalara tabi tutmak yerine, insan doğaşından kaynaklanan ve toplumsal yapıyla kurumsallaşan farklı bir bilgi sistemleri veya zihniyet biçimleri olarak algılamak daha doğrudur.
Mezhepleri konu edinen İslam Mezhepleri Tarihi’nin gayesi, günümüze kadar ortaya çıkmış mezheplerin, çıkış sebeplerini, oluşum süreçlerini, sosyal ve iktisadi yapılarını, dini aktivitelerini ve dinamik unsurlarını objektif olarak ele alıp analiz ederek günümüz Müslümanlarının küreselleşen dünyada dinin en iyi şekilde yaşayabilecek bir zihniyet ve dünya görüşü oluşturmalarına, dinin en doğru şekilde algılayıp temsizl etmelerine, birlik ve beraberlik içinde yaşayabilmelerine katkı sağlamaktadır.
İÇERİK
ÖNSÖZ
GİRİŞ
Kavramsal Çerçeve
İslâm Mezhepleri Tarihinin Konusu, Gayesi, Metodu
Klasik Mezhepler Tarihi Kaynakları
Değerlendirme
MEZHEPLERİN DOĞUŞ NEDENLERİ
1.İNSANDAN KAYNAKLANAN NEDENLER
Psikolojik Unsurlar
Sosyolojik Unsurla
2.MÜSLÜMAN TOPLUMUNDAN KAYNAKLANAN NEDENLER
Kur’ân’ın Anlaşılması
Hz. Peygamber’in Mezhepçiliğe Alet Edilmesi
Asabiyet-Fanatizm
Siyasî Çekişmeler
3. DIŞ NEDENLER
4.MÜSLÜMANLAR ARASINDA ORTAYA ÇIKAN İLK İHTİLAFLAR
Devlet Başkanlığı, Hilafet-İmamet Tartışmaları
Ridde Savaşları ve Yalancı Peygamberler
Hz. Osman’a Karşı Girişilen İsyan
Cemel Vak’ası
Sıffin Savaşı
Değerlendirme
EHL-İ SÜNNET VE’L-CEMAAT
Tanımı
Doğuşu
Tarihçesi
Görüşleri
EHL-İ SÜNNET VE’L-CEMAATİN ALT GRUPLARI
SELEFİYYE
Görüşleri
EŞ’ARÎLİK
Görüşleri
MÂTURÎDÎLİK
Görüşleri
Değerlendirme
HARİCÎLİK
Tanımı
Doğuşu
Tarihçeleri
Görüşleri ve Zihniyet Yapıları
HARİCİLERİN ALT GRUPLARI
EZRAKİYYE
NECDİYYE
İBÂDİYYE
Değerlendirme
VEHHÂBÎLİK
Tanımı
Doğuşu
Tarihçesi
Görüşleri
Değerlendirme
MÜRCİE
Tanımı
Doğuşu
Tarihçesi
Görüşleri
Değerlendirme
MUTEZİLE
Tanımı
Doğuşu
Tarihçes
Görüşleri
MUTEZİLE’NİN ALT GRUPLARI
Basra Mutezile Ekolü
Bağdat Mutezile Ekolü
Değerlendirme
ŞÎA
Tanımı
Doğuşu
ŞÎA’NIN ALT GRUPLARI
ZEYDİYYE
Görüşleri
İMÂMİYYE/İSNÂAŞERİYYE
Tarihçesi
Görüşleri
Değerlendirme
GALİYYE
Tanımı
Doğuşu
GALİYYE FIRKALARININ ORTAK GÖRÜŞLERİ
Tanrı İnançları
Peygamberlik İnançları
Ahiret Hakkındaki İnançları
Dinî Pratikleri ve Dinî Hayat Anlayışları
Din Adamları
BAZI GALÎ FIRKALAR
İSMÂÎLİYYE-BÂTINİYYE
Görüşleri
NUSAYRÎLİK
Görüşleri
DÜRZÎLİK
Görüşleri
EHLİ HAKK
Görüşleri
YEZÎDÎLİK
Görüşleri
Değerlendirme
MEHDİLİK FİKRİNDEN HAREKETLE OLUŞAN FIRKALAR
BÂBÎLİK VE BAHÂÎLİK
Tanımı
Doğuşu
Tarihçesi
Görüşleri
KADIYÂNÎLİK
Tanımı
Doğuşu
Tarihçesi
Görüşler
Değerlendirme
SONUÇ
EK:1 TÜRKLERİN İSLÂMLAŞMA SÜREÇLERİNDE MEZHEPLERİN VE TARİKATLARIN YERİ
Giriş
Hanefî-Mâtürîdî Ekolü
Şîî Mezhepler
Tasavvufî Hareketler
Sonuç
EK:2 İSLÂM’DA MEHDİ İNANCINA DAİR
EK:3 TÜRKİYE ALEVÎLİĞİ
Tanımı
Doğuşu ve Tarihçesi
Ahilik
Babâîlik
Bektaşîlik
Şeyh Bedreddin İsyanı ve Bedreddinlüler
Hurûfîlik
Safevî Şîîliği/Kızılbaşlık
ALEVÎ İNANÇLARI VE DİNÎ PRATİKLERİ
Değerlendirme
SEÇİLMİŞ KAYNAKLAR
[…] Saffet Sarıkaya, İslam Düşünce Tarihinde Mezhepler, gözden geçirilmiş 2. baskı, Rağbet yayınları, İstanbul […]